آسياب هاي آبي در کوير يزد
آسياب كه نام ديگر آن "طاحونه" است، در نقاط مختلف جهان به صورتهاي متفاوتي وجود دارد و براي آرد كردن گندم و غلات ديگر جهت تهيه نان و مصارف مختلف از آن استفاده مي‌شد.
آسياب هاي آبي از جمله آثار تاريخي استان يزد محسوب مي شود که معمولا در کنار آبادي ها و بر سر راه قنات ها ساخته شده اند.
آسياب دستي آن در خانه‌هاي قديمي يزد ، با دو سنگ مسطح وجود دارد كه روي هم قرار مي‌گيرند.
دسته‌اي به سنگرويين متّصل است كه با دست چرخانده مي‌شوند و نام اين نوع آسياب، دستاس است كه بدان "آردچي" و "آرچي" نيز مي‌گويند.
ساختمان داخلي آسياب داراي چند اتاق به منظور استراحت آسيابان و انبار گندمهايي است كه بايد آرد شود.
رئيس سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري استان يزد در اين خصوص گفت:« قديمي ترين آسياب اين استان ، آسياب آبي اشکذر است که قدمت آن مربوط به دوران ايلخاني است.»
"عزيزالله سيفي" افزود: « اين آسياب يکي از 10 آسياب ثبتي استان است که در فهرست آثار ملي کشور به ثبت رسيده و از ويژگي هاي منحصر به فرد آن مي توان به مقرنس کاري فضاي اصلي ، نقوش هندسي در اطراف ديواره ها ، آجر کاري ظريف در محوطه اصلي آسياب و صحن مثمن آن است.»
وي در ادامه گفت:« هر آسياب داراي قسمت هاي مختلفي است که عمده ترين قسمت آن "تنوره" است که به صورت مخروطي وارونه طراحي مي‌شد ، به گونه اي که آب ذخيره شده در آن از روزنه اي کوچک با فشار پره ها ،سنگ آسياب را حرکت مي داد.»
وي با بيان اين كه فضاي اصلي آسياب ها در دل زمين جاي دارد و بخش نمايان آن شامل نورگيرها و ورودي آسياب است افزود: « از ديگر قسمت هاي آسياب مي توان سنگ زيرين و زبرين را نام برد که سنگ زيرين آن بسيار مقاوم تر است.»
وي با بيان اينکه آسياب هاي آبي از جمله جاذبه هاي تاريخي اين استان به شمار مي رود تصريح كرد :« از ميان آسياب هاي معروف استان مي‌توان آسياب هاي سنگ سياه ده آباد، بيده، باغستان، گرمسير تفت، دو سنگي محمد آباد ميبد، تفت ،ندوشن و علي آباد را نام برد.»
در حال حاضر آسياب گرمسير تفت فعال است و به عنوان يک جاذبه خاص اکوتوريستي محسوب مي شود.